Út er komin lokaskýrsla verkefnisins Hernámið frá sjónarhóli fornleifafræðinnar sem styrkt var af Fornminjasjóði. Verkefnið var samstarfi Fornleifastofnunar Íslands, Háskóla Íslands og Oslóarháskóla. Rannsóknin náði til herstöðva á Skálum á Langanesi, á Núpsfjalli í Ölfusi og í Hvítanesi í Hvalfirði. Öll voru svæðin skráð og minjar alls staðar uppmældar. Á Skálum voru að auki grafnir könnunarskurðir á völdum stöðum og á Núpafjalli var gengið kerfisbundið um valin svæði til að safna gripum.

Skýslan sem nú er komin út fjallar um minjar í Hvítanesi. Þar má enn sjá leifar af bröggum, bryggjum, skotgröfum og umsvifamiklu vegakerfi og járnbrautarteinum ásamt fjölmörgum öðrum minjum sem veitt geta upplýsingar um skipulag flotastöðvarinnar og daglegt líf hermanna. Á svæðinu var m.a. spítali, bíóhús, krá og verslun, fótboltavöllur, baðhús og samkomubraggar.

Rannsóknin veitir innsýn í efnismenningu hernámsins og varpar nýju ljósi á aðbúnað og daglegt líf í herkömpum hér á landi.

Herminjar teljast ekki til friðaðra fornminja á Íslandi og eru því viðkvæmur minjaflokkur. Niðurstöður rannsóknarinnar undirstrika mikilvægi þess að skrá og rannsaka slíkar minjar, enda eru þær víða í hættu vegna ágangs náttúru og framkvæmda.

Fyrir áhugasama má nálgast skýrsluna um Hvítanes hér:
http://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.24795.07200